De bereidheid om je te laten storen

‘Change starts with your willingness to be disturbed’

Margaret Wheatley

Het is altijd weer onwennig, die eerste middag van een vijfdaags programma over leiderschap en veranderen, met een nieuwe groep deelnemers. Ervaren mensen uit verschillende windrichtingen, met een technische achtergrond, afgereisd naar het uiterste oosten van Nederland. De een vol verwachting, de ander met enige weerstand, de volgende sceptisch. Uit de dagelijkse actiegerichte en overvolle routine gestapt. Harde werkers, loyaal aan hun bedrijf. Sommigen in gedachten bij al het werk dat zich op lijkt te stapelen als zij er even niet zijn, anderen ook bang om de controle voor deze week uit handen te geven.

Leren als volwassene is afleren. Als we opgroeien creëren we ons eigen model van de wereld dat we vervolgens op de werkelijkheid leggen. Zo filteren we wat past in ons model en laten we de rest voor ongezien of ongehoord. Downloaden noemt Otto Scharmer dat. We verliezen onze gekke vragen, onze verbazing en onze nieuwsgierigheid die zo ontwapenend zijn aan een kind. We worden beloond voor de juiste antwoorden en langzaamaan vergeten we om echt te kijken en onbevangen te luisteren. Wat we opmerken wordt een reflectie van wie we zijn.

Diepgaande veranderingen, die ook daadwerkelijk beklijven, vragen om het afpellen en loslaten van oude vertrouwde zekerheden, vooronderstellingen, interpretaties en diepe loyaliteitspatronen en niet om het aanleren van allerlei nieuws. Anders kijken zet de verandering in. Dan moeten we bereid zijn ons te laten storen. Soms komt de ‘wake up call’ vanuit een gevoel van onbehagen van binnenuit. Vaker worden we wakker geschud door een gebeurtenis of een persoon van buitenaf. Of door een combinatie van beiden. Verwarring daar begint het mee. Zolang we ons niet laten storen leven we onze oude oplossingen. Vanuit de verwarring ontstaat echter de opening naar een nieuw perspectief. Zonder verwarring geen verandering.

Een aantal deelnemers wil in eerste instantie tools en technieken, snelle oplossingen voor de complexe wereld waarin zij maar doordraven. Het duurt vaak even. In de eerste oefeningen overheerst het oude gedrag aangezwengeld door oude overtuigingen, interpretaties en waarden. Het nieuwe proberen sommigen in hun oude denkpatronen te plaatsen. De eerste neiging is om wat er wordt aangereikt in te passen in wat er al was en het kloppend te maken. De ommekeer in de groep komt uit de verwarring die op individueel niveau ontstaat. Het lef om te zeggen ‘ik weet het even niet meer’, ‘ik ben verdwaald’.

‘Wat laat je achter en wat neem je mee?’ is de vraag op vrijdag. Het is muis- en muisstil in de groep. ‘I leave behind my old way on how to do things, I take with me  that I have to look from a different perspective’. Dankbaar ben ik dan, om een week te mogen storen.